Nếu bạn là người đang học kinh doanh hoặc đã có thâm niên hoạt động lâu năm trong lĩnh vực này, chắc hẳn đã nghe qua cụm từ “Chiến lược Đại dương xanh”. Để hiểu rõ và ứng dụng hiệu quả chiến lược này vào thực tiễn, nhất là với những người mới bắt đầu, cần tìm hiểu và lãm rõ các vấn đề sau: Chiến lược đại dương xanh là gì? Đặc điểm của chiến lược này? Tại sao nên ứng dụng chiến lược này vào kinh doanh? Bài viết dưới đây từ Ezo sẽ giúp bạn giải đáp những điểm đó.

Chiến lược Đại dương xanh là gì?

Chiến lược đại dương xanh là nghiên cứu được thực hiện bởi W. Chan Kim và Renée Mauborgne vào năm 2004. Dựa trên phân tích 150 chiến lược doanh nghiệp trong hơn 100 năm và trên 30 lĩnh vực công nghiệp, Kim và Mauborgne (2004) đề xuất rằng doanh nghiệp thành công không phải bởi vì tranh đấu với các đối thủ, mà vì đã tạo ra được những “đại dương xanh” trong không gian thị trường. Phương pháp này tạo bước nhảy vọt về giá trị cho doanh nghiệp, khách hàng, và nhân viên; trong khơi mở ra các nhu cầu mới và gần như không có sự cạnh tranh trên các thị trường này.

“Đại dương xanh” được hiểu là chiến lược phát triển và mở rộng thị trường mà trong đó không có hoặc có ít đối thủ cạnh tranh. Các doanh nghiệp áp dụng chiến lược này cần tìm ra và theo đuổi một thị trường mới mà chưa có doanh nghiệp nào đi theo hoặc sự cạnh tranh không đáng kể. Khi một mảnh đất đã quá đông đối thủ cạnh tranh, việc bạn cần làm là tìm cho mình một mảnh đất mới.

Đặc điểm của chiến lược Đại dương xanh là gì?

Nguyên lý xây dựng chiến lược đại dương xanh mang các đặc điểm cơ bản sau đây:

• Không cạnh tranh trong khoảng thị trường đang tồn tại, chiến lược này tạo ra một thị trường không có cạnh tranh hoặc sức cạnh tranh thấp.
• Không đánh bại đối thủ cạnh tranh mà làm cho cạnh tranh trở nên không cần thiết hoặc không còn.
• Không chú trọng khai thác các nhu cầu của phần đông khách hàng hiện có trên thị trường lớn, tập trung vào việc tạo ra và giành lấy các nhu cầu từ đối tượng khách hàng mới.
• Không cố gắng để cân bằng giá trị/chi phí mà chuyển hướng sang phá vỡ cân bằng giá trị/chi phí.
• Không đặt toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp trong việc theo đuổi sự khác biệt hoặc theo đuổi chi phí thấp.

Chiến lược “Đại dương xanh” là giải pháp tối ưu cho các doanh nghiệp trong thời đại chuyển đổi số, khi thời điểm hiện tại có quá nhiều doanh nghiệp cùng cạnh tranh trên một thị trường. Hiểu một cách đơn giản “Đại dương xanh” mở ra thị trường ngách nơi mà doanh nghiệp có thể chiếm thế độc quyền trong việc cung cấp sản phẩm. Tại thị trường ngách này doanh nghiệp không phải cạnh tranh với quá nhiều đối thủ cạnh tranh.

Tại sao chiến lược Đại dương xanh được khuyên dùng trong giới kinh doanh?

Áp dụng được chiến lược đại dương xanh là mong muốn lớn của nhiều doanh nghiệp, nhất là các start-up. Nếu chiến lược thành công, bạn sẽ thu về cho mình vô vàn lợi ích sau đây:

• Không tồn tại sự cạnh tranh lớn: mục tiêu của bạn không phải là vượt trội so với đối thủ hay trở thành người giỏi nhất. Thay vào đó, mục tiêu của bạn là vẽ lại bức tranh thị trường ngành hàng và hoạt động trong không gian mới đó, từ đó khiến cho sự cạnh tranh trở nên không còn quan trọng.
• Áp dụng chiến lược khác biệt hóa và chi phí thấp cùng một lúc: Với Đại dương xanh, bạn có thể vừa tạo yếu tố đặc biệt, vừa tung ra mức giá rẻ – bởi lẽ bạn là chú cá mập hiếm hoi trong cả vùng biển lặng, việc kiểm soát thị trường sẽ dễ hàng hơn nhiều. Một lợi thế lớn của chiến lược này chính là hủy bỏ sự đánh đổi giữa giá trị và chi phí.
• Sở hữu một thị trường riêng để thỏa sức sáng tạo: Khi bạn không có nhiều đối thủ, bạn không phải theo dõi, dè chừng hay đu theo những sản phẩm khác, bạn có cơ hội để keierm tra khả năng thương mại của các ý tưởng mới. Khi luật chơi chưa được thiết lập, bạn hãy chớp lấy thời cơ để làm luật chơi riêng cho mình. Cơ hội này giúp bạn dần hoàn thiện ý tưởng và xác định được cái nào là tiềm năng nhất để giảm thiểu rủi ro.

Những rủi ro đằng sau chiến lược Đại dương xanh

Dẫu cho những lợi ích mà chiến lược này mang đến, nó vần tiềm tàng nhiều rủi ro mà bạn cần lưu ý để không sa vào vũng bùn. Việc nào cũng sẽ có hai mặt của nó, nếu biết nhìn xa trông rộng, sử dụng linh hoạt chiến lược thì bạn sẽ là người thắng.

1. Phát hiện đúng “đại dương xanh”

Tìm kiếm một thị trường mới thật sự là một lời mời gọi hấp dẫn. Bạn trở thành người đầu tiên của mảnh đất mới và tha hồ khám phá nó. Nhưng việc đưa ra ý tưởng mới và xác định một thị trường lớn chưa được khai thác là điều không dễ. Thực tế thì những thị trường mới không có cạnh tranh thì cũng không có khách hàng để phát triển. Cái khó tăng lên gấp 2 khi bạn vừa phải quảng bá “mảnh đất” cùng “ngôi nhà” của bạn. Nhiều công ty đi theo chiến lược này nhưng vẫn không thu được lợi nhuận về cho mình.

Chiến lược chính là một lựa chọn. Lựa chọn Chiến lược Đại Dương Xanh đúng đắn là kết quả của một quá trình suy xét mọi góc độ và đưa ra các kế hoạch chi tiết, được các nghiên cứu kĩ lưỡng. Không phải chờ may rủi hay nhờ vào phép màu.

2. Đạt được quá sớm

Danh xưng người tiên phong luôn hấp dẫn với mọi người. Kodak là hãng đầu tiên đặt chân vào lĩnh vực máy ảnh kỹ thuật số. Iphone ra mắt khi xu hướng smartphone đã nở rộ trước đó vài năm.

Tham gia thị trường quá sớm cũng chính là một rủi ro. Là người tiên phong đồng nghĩa với việc bạn phải hứng mũi chịu sào nhiều thứ. Khách hàng có thể không hiểu được giá trị những sản phẩm của bạn. Sự phát triển của công nghệ cũng sẽ ảnh hưởng phần nào đến sản phẩm của bạn.

Hãng máy tính Amiga đã hình thành hơn mười năm so với các dòng máy tính cá nhân hay máy Mac, dù cho đó có là một điều kỳ diệu trong nền công nghệ đi nữa thì nó cũng đã lụi tàn vì nó không còn thích hợp cho thế giới hiện đại ngày nay. Apple Newton và chiếc máy tính Microsoft Tablet đầu tiên đều là những ý tưởng tuyệt vời – nhưng một ý tưởng hay là không đủ.

3. Biến đổi quá mới, quá khác biệt

Một số thị trường mới không có cạnh tranh, nhưng cũng không có con mồi. Nhiều công ty đưa ra những ý tưởng tuyệt vời nhưng thị trường vẫn chưa sẵn sàng cho nó. Thị trường mới thì phải giới thiệu bằng thuật ngữ mới, giải quyết các vấn đề mới, hoặc giải quyết các vấn đề hiện có bằng những cách mới. Rất khó để thay đổi thói quen của người tiêu dùng.

Khi P&G giới thiệu chất tẩy rửa có thể tẩy được vết bẩn mạnh hơn, nó không thành công vì người tiêu dùng không thể biết được làm thế nào một vài giọt có thể làm sạch vết bẩn như một nắp đầy Tide. Họ không thích thay đổi.

4. Thực thi chiến lược

Bước vào một thị trường mới là vô cùng khó khăn. Bạn cần phải thông minh và biết khách hàng của bạn là ai, vấn đề bạn đang giải quyết, cách làm cho họ hiểu về những ý tưởng mới, sản phẩm mới, giải pháp mới – và làm thế nào để giải thích giá trị của cách làm mới.

Tassimo đã có một sản phẩm tốt hơn Keurig khi cả hai bước vào thị trường hoàn toàn mới về cà phê. Tassimo không có chiến lược gì cả và hiện tại họ đã không còn nữa. Keurig đã làm tốt hơn trong việc thực hiện cùng một ý tưởng, với một sản phẩm kém hơn. Tư duy doanh nghiệp cũng là một thách thức.

5. Chiến lược rõ ràng, tư duy tập đoàn

Chỉ quyết định hướng đi của bản thân là không đủ, bạn còn phải lèo lái cả một công ty đi theo đó. Điều này đòi hỏi sự rõ ràng về đích đến mới, những tính toán về chi phí phải đánh đổi, những thách thức trên con đường chuyển đổi. Văn hóa doanh nghiệp, phải thường xuyên thay đổi. Mọi người trong tổ chức cần phải hiểu được loại khách hàng mới, những quy tắc mới tiềm ẩn trong chiến lược mới.

Khi Rackspace lần đầu tiên triển khai ý tưởng về nền tảng lưu trữ đám mây (cloud-based), hãng này đã phải thay đổi tư duy hàng ngàn nhân viên của họ để từ bỏ các hệ thống máy chủ. Việc không có được nhân viên thích hợp với hướng đi mới có thể ngăn cản bạn tiến đến một đại dương mới.

6. Tin tưởng và kiên nhẫn

Phát triển một môi trường mới, một “đại dương xanh”, đòi hỏi bạn phải có lòng tin, sự chuẩn bị và kiên trì. Không thể có kết quả ngay lập tức, nên nó đòi hỏi sự kiên nhẫn. Nhà đầu tư, giám đốc điều hành và nhân viên cần phải thẳng thắn nhìn nhận khoảng thời gian cần có để thành công trong một thị trường mới.

Những người lãnh đạo rất cần xác định những cột mốc thể hiện được công ty đang phát triển đúng hướng. Điều quan trọng là hãy xem xét các chỉ số ban đầu để xác nhận bạn không đánh cá trên biển chết. Nhiều công ty khi xoay xở với một chiến lược mới, không làm điều đó từ từ, mà lại theo kiểu “được ăn cả ngã về không”. Việc đó không phải lúc nào cũng đúng.

7. Khả năng phòng thủ

Thời điểm bạn tìm thấy một thị trường mới, những đối thủ từ thị trường khốc liệt cũ cùng những thị trường lân cận sẽ bị thu hút bởi thị trường mới của bạn. Những thị trường mới có khả năng sinh lời, dù là do bạn tìm ra, thì cũng không phải là tài sản lâu dài của một cá nhân nào cả. Bạn cần xây dựng khả năng phòng thủ cho chiến lược của bạn.

Chiến lược bảo vệ thị trường (hoặc lợi nhuận) của bạn, có thể bao gồm tốc độ triển khai, sức mạnh thương hiệu hoặc công nghệ – một số những thứ khác. Tốt hơn là bắt đầu xây dựng hệ thống phòng thủ ngay khi bạn tìm thấy thị trường mới cho mình.

Đương nhiên là có thể sẽ có thành công khi theo đuổi Chiến lược Đại Dương Xanh. Nhiều công ty đã làm được. Nhưng số lượng các công ty thất bại trong chiến lược này có lẽ còn nhiều hơn, chỉ là giờ thì tàn tích của họ đã vùi lấp dưới biển sâu mất rồi.

Trên đây là câu trả lời cho thắc mắc chiến lược đại dương xanh là gì cũng như tầm quan trọng của nó. Đại dương xanh được xem là chiến lược sống còn giúp các doanh nghiệp tồn tại, phát triển trong thời buổi nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt. Với chiến lược này các doanh nghiệp có thể mở ra thị trường độc quyền của chính mình và thu lợi nhuận cao.